Gloeilampen verdwijnen uit de schappen: zo kies je zuinig licht met dezelfde warme sfeer

Vraag je je af waarom gloeilampen uit de schappen zijn verdwenen? Hier ontdek je hoe je soepel overstapt naar LED met dezelfde warme sfeer: kies op lumen i.p.v. watt, let op 2700K, CRI, dimbaarheid en de juiste fitting (E27/E14/GU10). Je ziet wat slimme lampen toevoegen, hoeveel stroom en geld je bespaart én waar je oude lampen verantwoord inlevert. Ook leer je welke speciale lampen nog wél zijn toegestaan.

Waarom gloeilampen niet meer te koop zijn

Gloeilampen zijn uit de schappen verdwenen omdat ze simpelweg te veel energie verspillen en daarmee niet meer passen binnen de Europese energieregels. Een klassieke gloeilamp zet het grootste deel van de stroom om in warmte in plaats van licht, vaak meer dan 90%, en dat is slecht voor je energierekening én voor het klimaat. Daarom is er stap voor stap een uitfasering ingevoerd: fabrikanten en winkels mochten deze lampen niet meer produceren of op de markt brengen, zodat zuinigere alternatieven de standaard werden. Dat betekent niet dat je gloeilampen thuis niet meer mag gebruiken, maar je kunt ze vrijwel nergens nieuw kopen. De focus ligt nu op lampen die dezelfde hoeveelheid licht leveren met veel minder watt, zoals LED, waardoor het totale stroomverbruik in huishoudens sterk daalt.

Voor enkele specifieke toepassingen bestaan uitzonderingen, denk aan ovenlampen of bepaalde signaal- en apparaatlampen die tegen hoge temperaturen of trillingen moeten kunnen. Ook is er verwarring over “vintage” lampen: het warme, nostalgische uiterlijk dat je ziet is meestal LED-techniek in een filamentstijl, niet de oude gloeidraad. De Europese regels gaan hand in hand met een nieuw energielabel, waardoor je eenvoudiger kunt kiezen op basis van efficiëntie en lichtopbrengst. Uiteindelijk draait het om zekerheid: minder energie verbruiken, minder CO uitstoten en langere levensduur, zonder dat je moet inleveren op sfeer of lichtkwaliteit.

Europese regels en de uitfasering

De EU heeft gloeilampen stap voor stap uitgefaseerd omdat ze veel stroom verspillen. Sinds 2009 werden eerst de hoogste wattages verboden, daarna volgden alle gewone gloeilampen, met een volledige uitfasering rond 2012. Winkels mochten restvoorraden nog verkopen, maar nieuwe productie en import zijn niet meer toegestaan. In 2018 werd ook de meeste netspannings-halogeenverlichting geschrapt. Vanaf 2021 gelden striktere ecodesignregels (de zogeheten Single Lighting Regulation) en een vernieuwd A-G energielabel, waardoor inefficiënte lampen niet meer op de markt komen en je makkelijker zuinige opties vindt.

Er zijn wel uitzonderingen voor speciale toepassingen, zoals oven- en signaallampen die extreme hitte of trillingen moeten weerstaan. Je mag bestaande gloeilampen thuis nog gebruiken, maar vervangen levert je direct energiewinst op.

Wat nog wél mag: uitzonderingen en speciale toepassingen

Hoewel gewone gloeilampen uit de handel zijn, zijn sommige speciale lampen nog steeds toegestaan omdat ze niet bedoeld zijn voor algemene verlichting. Denk aan apparaatlampen die extreme omstandigheden aankunnen, zoals ovenlampen die hoge hitte verdragen of trillingsbestendige lampen in een koelkast, naaimachine of afzuigkap. Ook signaal- en indicatielampen, bepaalde medische of wetenschappelijke lichtbronnen, en verlichting voor noodgevallen of industriële installaties vallen buiten de strenge eisen.

Belangrijk is dat deze lampen specifiek zijn ontworpen voor die taak en duidelijk gelabeld zijn als “niet geschikt voor algemene verlichting”. Je kunt ze dus nog kopen als vervanging in het betreffende apparaat, maar niet gebruiken om een kamer te verlichten. Voor de meeste woonruimtes is LED de aangewezen en toegestane keuze.

[TIP] Tip: Vervang gloeilampen door LED; let op lumen, kleurtemperatuur en fitting.

De beste alternatieven voor je gloeilamp

Onderstaande vergelijking helpt je snel zien welke vervangers het best passen nu de gloeilamp niet meer te koop is, met nadruk op verbruik, levensduur en praktische aandachtspunten.

Kortom: LED is in vrijwel alle gevallen de zuinigste en meest toekomstbestendige vervanger; halogeen alleen nog waar wettelijk toegestaan of bij specifieke eisen, terwijl spaarlampen een tussenoptie zijn en slimme LED extra gemak biedt.

LED is veruit de beste vervanger voor je gloeilamp: je verbruikt tot zo’n 80-90% minder stroom en de lamp gaat vele jaren mee. Je vindt LED in alle vormen en fittingen (E27, E14, GU10) en in zowel helder als mat glas, inclusief filament-LED die dezelfde warme look geeft als een klassieke lamp. Let bij kiezen op lumen (de daadwerkelijke helderheid) in plaats van watt, op kleurtemperatuur voor de sfeer (bijv. 2700K warm wit) en op de kleurweergave (CRI), die aangeeft hoe natuurgetrouw kleuren ogen.

Dimbare LED werkt het best met een moderne LED-dimmer; met een oude draaidimmer kun je soms flikkers of zoemen krijgen. Spaarlampen (CFL) bestaan nog, maar starten trager op en bevatten kwik, waardoor LED vrijwel altijd de slimmere keuze is. Halogeen had een mooie kleurweergave, maar is grotendeels uitgefaseerd en minder efficiënt. Wil je extra gemak, dan bieden slimme LED-lampen bediening via app of spraak, scènes, automatisering en vaak inzicht in verbruik.

LED: de nieuwe standaard

LED is de nieuwe standaard omdat je met hetzelfde licht veel minder energie verbruikt, vaak 80 tot 90% minder dan met een gloeilamp. Je krijgt direct vol licht, een lange levensduur van grofweg 15.000 tot 25.000 branduren en lampen in elke fitting en vorm, van E27 tot GU10 en van klassiek filament-uiterlijk tot strakke spots. Kies vooral op lumen voor helderheid en op kleurtemperatuur voor sfeer, bijvoorbeeld 2200K extra warm of 2700K warm wit.

Let ook op de kleurweergave (CRI); 90+ geeft mooiere, natuurlijkere kleuren. Dimbare LED werkt het best met een geschikte LED-dimmer om flikkeren of zoemen te voorkomen. Extra’s zoals slimme bediening via app of spraak maken automatiseren en energiemanagement eenvoudig.

Halogeen en spaarlamp: wanneer nog zinvol

Halogeen en spaarlampen zijn tegenwoordig zelden de beste keuze, maar er zijn momenten waarop ze nog zinvol kunnen zijn. Halogeen geeft perfecte kleurweergave (CRI 100) en dimt vloeiend, dus als je een oude draaidimmer hebt die niet lekker met LED werkt, kan een resterende halogeenlamp tijdelijk uitkomst bieden. Houd wel rekening met het hogere verbruik en de beperkte verkrijgbaarheid door de Europese uitfasering.

Spaarlampen (CFL) kunnen oké zijn als je ze al in huis hebt en ze nog prima werken, zeker op plekken waar het licht lang aanstaat en niet vaak wordt geschakeld. Nieuw kopen is meestal niet logisch: LED is efficiënter, start direct, is in alle fittingen en sferen te krijgen en bevat geen kwik.

Slimme lampen: extra functies en gemak

Slimme lampen geven je meer controle en comfort dan een gewone LED. Je bedient ze via app of spraak, stelt scènes en routines in en laat het licht automatisch meedimmen bij zonsondergang of bij het opstaan. Met aanwezigheidssimulatie en geofencing gaat je verlichting aan of uit als je weggaat of thuiskomt, wat zowel handig als energiebesparend is. Sommige modellen bieden adaptief wit licht, timers, kinderbeveiliging en zelfs verbruiksinzichten.

Let bij aanschaf op het protocol: Wi-Fi en Bluetooth zijn simpel, Zigbee en Thread met Matter zorgen voor stabiele netwerken en brede compatibiliteit. Belangrijk: laat de wandschakelaar aan, anders verliest de lamp stroom en verbinding. Wil je toch een fysieke knop, kies een slimme schakelaar die het signaal stuurt zonder de stroom te onderbreken.

[TIP] Tip: Kijk naar lumen, niet wattage; kies LED 2700K, CRI 90+.

Zo kies je de juiste vervanger

Gloeilampen zijn uitgefaseerd, maar het aanbod aan vervangers is groot. Met deze checklist kies je snel de juiste lamp voor jouw armatuur en sfeer.

• Fitting, vorm en spanning: bepaal E27/E14 voor peertjes/kaarsen, GU10 voor spots, en check de ruimte/ventilatie van het armatuur. Gebruik je 12V halogeenspots (MR16) met trafo? Kies een LED die met die trafo samenwerkt, vervang de trafo, of stap over op 230V GU10 om gedoe te vermijden.
• Lichtkwaliteit en helderheid: kies op lumen (niet op watt) voor de gewenste lichtopbrengst; stem de kleurtemperatuur af op de sfeer (2200-2700K warm, 3000-4000K frisser) en ga voor CRI 90 zodat kleuren natuurlijk blijven. Let ook op de stralingshoek (±36° voor accent, ±120° voor algemene verlichting).
• Dimbaarheid en compatibiliteit: wil je dimmen, gebruik een geschikte LED-dimmer en controleer de compatibiliteitslijst van de fabrikant om flikkeren of zoemen te voorkomen. Check daarnaast “flicker-free”-aanduiding, opgegeven levensduur (15.000+ uur) en garantie voor extra zekerheid.

Zo voorkom je miskopen en haal je meteen de beste vervanger in huis. Neem bij twijfel je oude lamp (of een foto van het etiket) mee voor een snelle match.

Fitting en vorm: E27, E14, GU10 en lampvormen

De juiste fitting bepaalt of je lamp überhaupt past: E27 is de grote schroeffitting (27 mm) voor standaard peertjes, E14 is de kleinere variant voor kaars- en kleine lampen, en GU10 heeft twee pennen met een draai-vergrendeling voor 230V-spots. Kies daarna de vorm voor de gewenste lichtverdeling: een A60 peertje of globe geeft rondom licht, een spot bundelt, een kaars past mooi in open armaturen.

Mat glas spreidt gelijkmatig en voorkomt schittering, helder glas laat het filament zien voor een decoratieve look. Let op lengte en diameter zodat de lamp niet uit de kap steekt en genoeg ventilatie heeft. Werk je met inbouwspots, check of je GU10 (230V) of MR16 (12V) nodig hebt en of de trafo geschikt is voor LED.

Lichtkwaliteit en helderheid: lumen, kleurtemperatuur en CRI

Lumen geeft aan hoeveel licht je lamp echt uitstraalt, dus je kiest op lumen in plaats van watt; denk globaal aan 470 lumen voor een oude 40W en 800 lumen voor 60W, maar let ook op de stralingshoek, want een spot met weinig graden oogt feller op één plek dan een peertje dat rondom schijnt. Kleurtemperatuur bepaalt de sfeer: 2200-2700K is warm en gezellig, 3000-4000K is frisser voor werken en koken, en 5000K of hoger benadert daglicht voor taakverlichting.

De CRI laat zien hoe natuurgetrouw kleuren zijn; CRI 80 is prima voor algemeen gebruik, maar CRI 90+ (liefst met goede R9 voor roodtinten) laat huid, voedsel en stoffen mooier uitkomen. Kies bij voorkeur flikkervrije LED voor rustiger ogen.

Dimbaarheid en compatibiliteit met je dimmer

Niet elke LED is dimbaar en niet elke dimmer kan goed overweg met LED, dus check eerst of je lamp expliciet als dimbaar is gemarkeerd. Oude gloeilampdimmers hebben vaak een minimale belasting die LED niet haalt, waardoor je flikkeren, zoemen of een abrupte lichtsprong krijgt. Moderne LED-dimmers werken met fase-afsnijding (trailing edge) en geven meestal het beste resultaat; fase-aansnijding (leading edge) kan, maar is minder voorspelbaar.

Let op het minimale en maximale wattage per dimmerkanaal en combineer bij voorkeur gelijke lampen in één schakeling. Heb je 12V-lampen met een trafo, controleer dan of de trafo LED-compatibel is of vervang hem. Slimme lampen dim je idealiter via de app en laat je op vol netspanning staan; anders verlies je bereik en stabiliteit. Test na installatie het volledige dimbereik en stel eventueel de trimknop op de dimmer bij.

[TIP] Tip: Kies LED; let op lumen, kelvin, fitting en dimbaarheid.

Kosten, besparing en recycling

LED-lampen kosten bij aanschaf vaak wat meer dan een oude gloeilamp, maar je verdient dat razendsnel terug op je energierekening. Vervang je een 60W gloeilamp door een 8W LED en brandt die gemiddeld 3 uur per dag, dan bespaar je zo’n 57 kWh per jaar; bij 0,40 per kWh is dat circa 23 per lamp, elk jaar weer. De terugverdientijd is meestal een paar maanden, terwijl de levensduur van LED (15.000-25.000 uur) vele malen hoger ligt dan de 1.000 uur van een gloeilamp, waardoor je ook minder vaak hoeft te vervangen. In huizen met meerdere lichtpunten loopt de besparing flink op, en je profiteert van minder warmteafgifte, wat in de zomer prettig is.

Bij afdanken hoort netjes scheiden: LED- en spaarlampen lever je in bij een innamepunt in winkel of milieustraat in Nederland, of bij een Recupel-punt in België; ze horen niet in de glasbak of restafval. Gloeilampen en halogeen mogen bij het restafval, nooit in de glasbak. Breekt een spaarlamp, lucht de ruimte en veeg scherven op met papier, niet stofzuigen. Zo bespaar je geld, verlaag je je verbruik en zorg je dat waardevolle materialen weer worden gerecycled.

Besparing in euro’s en KWH ten opzichte van gloeilampen

Vervang je een 60W gloeilamp door een 8W LED en laat je die gemiddeld 3 uur per dag branden, dan bespaar je circa 57 kWh per jaar; bij 0,40 per kWh is dat ongeveer 23 per lamp, elk jaar opnieuw. Met tien vergelijkbare lampen loopt dat op tot zo’n 570 kWh en 230 per jaar. Reken zelf eenvoudig mee: kWh-besparing = (wattverschil × branduren per jaar) / 1000.

Voorbeeld: 40W naar 5W scheelt 35W; bij 3 uur per dag is dat zo’n 38 kWh, oftewel ± 15 per jaar. Ga je van 100W naar 12W, dan bespaar je bijna 96 kWh en ± 38 per jaar. Extra bonus: je vervangt minder vaak, dus ook je aanschafkosten dalen over tijd.

Afvalscheiding en inleverpunten voor LED en spaarlampen

LED- en spaarlampen horen niet in de glasbak of het restafval, omdat ze elektronica bevatten en spaarlampen zelfs een beetje kwik. Lever ze in als e-waste zodat onderdelen veilig kunnen worden teruggewonnen. In Nederland kun je ze gratis inleveren bij milieustraten en bij veel winkels met een inzamelbak bij de ingang of de servicebalie; vaak kun je oud inleveren bij aankoop van nieuw.

In België breng je ze naar een Recupel-inzamelpunt of het recyclagepark. Verpak kapotte lampen bij voorkeur in de originele doos of een zakje om scherven in te sluiten. Breekt een spaarlamp, lucht even de ruimte en veeg de restanten met papier op. Zo voorkom je milieu- en gezondheidsrisico’s en worden grondstoffen opnieuw gebruikt.

Veelgestelde vragen over gloeilamp niet meer te koop

Wat is het belangrijkste om te weten over gloeilamp niet meer te koop?

Traditionele gloeilampen zijn uitgefaseerd door Europese ecodesignregels: te inefficiënt, korte levensduur en hoge CO2-uitstoot. Uitzonderingen bestaan voor speciale toepassingen. Kies moderne alternatieven zoals LED voor lagere energiekosten, vergelijkbare lichtkwaliteit en langere levensduur.

Hoe begin je het beste met gloeilamp niet meer te koop?

Begin met je fitting en vorm bepalen (E27, E14, GU10 en lampvorm). Kies vervolgens lumen i.p.v. watt, kleurtemperatuur rond 2700K voor warm licht, hoge CRI, en controleer dimbaarheid plus dimmercompatibiliteit. Lever oude lampen in.

Wat zijn veelgemaakte fouten bij gloeilamp niet meer te koop?

Veelgemaakte fouten: watt met lumen verwarren, te koele of te warme kleurtemperatuur kiezen, dimmercompatibiliteit negeren (flikkeren/zoemen), CRI onderschatten, verkeerde bundelhoek nemen, of LED’s in dichte armaturen zonder geschikte specificaties plaatsen. Vergeet recycling/inleverpunten niet.